H Κενταύρεα της Βαράσοβας!

[Teobe!]

Centaurea heldreichii

Τα παραπάνω λατινικά πιστεύω πως δικαιολογημένα είναι ακαταλαβίστικα για πολλούς, κάπως γνωστά σε μερικούς και γνωστά σε ελάχιστους…

Μάλιστα θα μπορούσαμε να τα αφήσουμε στην «ησυχία» τους σε κάποιο από τα ακαδημαϊκά στεγανά των ειδικών και των επιστημόνων…

Η δική μου άποψη είναι λίγο διαφορετική και γι αυτό απευθύνομαι στους αναρριχητές…

Ο λόγος είναι απλός, μας αρέσουν αυτά τα βράχια, επάνω τους περνάμε μερικές από τις πιο όμορφες στιγμές της ζωής μας και μέσα σε όλα αυτά ΠΡΕΠΕΙ να ξέρουμε και κάτι παραπάνω γι αυτούς τους τόπους που μας φιλοξενούν και να αγωνιζόμαστε με πάθος για την διατήρηση τους ενάντια σε απειλές, καταστροφές και άλλα μαργαριτάρια της καπιταλιστικής «ανάπτυξης» αλλά και για να τους προφυλάσσουμε πιο αποτελεσματικά ενάντια στο «κακό» μας εαυτό.

Ο λόγος γίνεται για ένα φυτό που φύεται μόνο στα βράχια της Βαράσοβας και πουθενά αλλού στον κόσμο…και ως εκ τούτου αξίζει να συγκεντρώσει λιγάκι την προσοχή μας!

Centaurea heldreichii
Οικ. Asteraceae (Compositae)

[Teobe!]

Centaurea heldreichii
Οικ. Asteraceae (Compositae)

Ακολουθούν μερικές χρήσιμες πληροφορίες και κάποια συμπεράσματα που προκύπτουν σχετικά με αυτόν τον όμορφο «κάτοικο» της Βαράσοβας:

Κατηγορία Κινδύνου Εξαφάνισης: CR / EN

Το οποίο σύμφωνα με το International Union for theConservation of Nature (IUCN) σημαίνει κάτι ανάμεσα σε: ΚΙΝΔΥΝΕΥΟΝ ΣΕ ΚΡΙΣΙΜΟ ΒΑΘΜΟ (CR) (Critically Endangered)δηλαδή αντιμετωπίζει μεγάλο κίνδυνο εξαφάνισης στη φύση στο άμεσο μέλλον και ΚΙΝΔΥΝΕΥΟΝ (EN) (Endangered)δηλαδή δεν κινδυνεύει σε κρίσιμο βαθμό αλλά αντιμετωπίζει μεγάλο κίνδυνο να εξαφανισθεί.

Βιοφάσμα: Η (Hemicryptophyta)

Το οποίο μας ενημερώνει για την βιομορφή με την οποία διαχειμάζει και η οποία το κατατάσσει στα Ημικρυπτόφυτα που αποτελούν κατηγορία πολυετών ποωδών φυτών.

Χωρολογία: Τοπικό Ενδημικό

Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Ελλάδα τα πλεον απειλούμενα φυτά είναι Τοπικά Ενδημικά ή Στενοτοπικά Ενδημικά. Ο υψηλός ενδημισμός που παρατηρείται στην ελληνική χλωρίδα οφείλεται στην γεωγραφική και κατά συνέπεια οικολογική πολυδιάσπαση σε πολλές απομονωμένες περιοχές όπως νησιά, βουνά, κοιλάδες, αλπικά λιβάδια κ.α. σε συνδυασμό με τη λειτουργία του ελλαδικού χώρου ως καταφυγίου κατά τις πλειστοκαινικές παγετώδεις περιόδους. Η Βαράσοβα είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα όλων των παραπάνω!

Οικότοπος: Βράχια

Να σημειώσω ότι στην κατάταξη των «οικοτόπων» παρατηρείται μια κυριαρχία της κατηγορίας «ΒΡΑΧΙΑ» όσων αφορά τα απειλούμενα είδη φυτών πράγμα που δείχνει και τη μεγάλη σημασία τους. Πρόκειται για οικότοπο στον οποίο φυτρώνουν φυτά ειδικά προσαρμοσμένα στη διαβίωση σε σχισμές ή κενά των βράχων, κατά κύριο λόγο ασβεστολιθικών αλλά όχι αποκλειστικά. Να σημειωθεί ότι περιλαμβάνει τα εσωτερικά βράχια μόνο και όχι τα παραθαλάσσια τα οποία αποτελούν άλλη κατηγορία.
Το 29,4% των απειλούμενων φυτών της Ελλάδας επιβιώνει στα «ΒΡΑΧΙΑ» ενώ το 23,6% αυτών επιβιώνει στην κατηγορία «ΦΡΥΓΑΝΟΤΟΠΟΙ-ΘΑΜΝΟΤΟΠΟΙ» ενώ μόλις το 7,4% επιβιώνει σε «ΚΛΕΙΣΤΑ ΔΑΣΗ» και το 5,8% σε «ΔΑΣΙΚΑ ΔΙΑΚΕΝΑ». Τα παραπάνω έρχονται σε αντίθεση με αυτό που λαθεμένα είναι ευρέως πιστευτό. Η φυτική βιοποικιλότητα έχει κι αυτή τους δικούς της κανόνες και μας ξαφνιάζει.
Υψόμετρο: Κατηγορία 1 (0 – 500 μ)

Περίοδος Άνθησης: Μάιος – Ιούνιος (Κατηγορία 4)

Μέθοδος Γονιμοποίησης: Ε (Εντομόφιλα)

Πράγμα που προφανώς σημαίνει ότι για την διασπορά της γύρης αξιοποιεί τα έντομα π.χ μέλισσες.

Φυτογεωγραφική Ζώνη: S.E (Sterea Ellas)

[Teobe!]

Η οικογένεια Asteraceae (Compositae) στην οποία ανήκει και η Κενταύρεα μας είναι από τις μεγαλύτερες και πολυπληθέστερες φυτικές οικογένειες με κοσμοπολίτικη εξάπλωση ειδών. Το σύγχρονο όνομα της οικογένεια προέρχεται προφανώς από την ελληνική λέξη αστέρι και έχει να κάνει με το σχήμα του άνθους αυτών των φυτών αλλά και το παλιότερο πάλι έχει να κάνει με το σχήμα του άνθους το οποίο είναι Σύνθετο.

Το γένος Centaurea στο οποίο ανήκει είναι ένα γένος με πάνω από 350 είδη που κυρίως εντοπίζονται βόρεια του Ισημερινού και στο ανατολικό ημισφαίριο. Μάλιστα η περιοχής της Μέσης Ανατολής και της Ανατολικής Μεσογείου είναι πλούσια σε είδη αυτού του γένους.

[Teobe!]

Και τώρα αφού τελειώσαμε με τα ακαδημαϊκής φύσης στοιχεία πάμε να προσγειωθούμε λίγο…

Στην επιτόπια έρευνα που πραγματοποιήθηκε μέσα στο 2011 η παρουσία του φυτού στα βράχια επιβεβαιώθηκε χωρίς περαιτέρω μελέτη της συχνότητας εμφάνισης και άλλα τέτοια.

Έχει αξία για εμάς, τους αναρριχητές, ότι το φυτό εντοπίστηκε ανάμεσα σε αναρριχητικές διαδρομές και μάλιστα στα πρώτα μέτρα της 1ης σχοινιάς. Συγκεκριμένα βρέθηκε εκεί που ξεκίναγε κάποτε το γεφυράκι για να διασχίσει κάποιος τον καλαμιώνα πίσω από το κιόσκι…

Η παραπάνω τοποθεσία είναι ενδεικτική και η παρουσία του πρέπει να θεωρείται δεδομένη και σε άλλα μέρη, σε άλλα βράχια και ορθοπλαγιές, και σε άλλες διαδρομές και ας μην έχει επισημανθεί!

Μένει λοιπόν σε εμάς τώρα που το ξέρουμε να προσέχουμε λίγο περισσότερο. Να το αναφέρουμε στη σχοινοσυντροφιά μας, στο σύλλογό μας και πάει λέγοντας.

Το εξής απλό: Στην Βαράσοβα υπάρχει ένα σπάνιο απειλούμενο ομορφούλι φυτό και άμα το πετύχεις πρόσεχέ το…και τράβα και καμιά φωτογραφία για γούρι και για γούστο…!!!

[Teobe!]

Τι άλλο θα μπορούσε να γίνει;

Ειλικρινά δεν ξέρω…

Εγώ ανήκω σε μια ομάδα τελειόφοιτων του Γεωπονικού που έχουμε αναλάβει πτυχιακές μελέτες στην περιοχή και σιγά σιγά τις δουλεύουμε… Παράλληλα ρίχνουμε και τα σκαρφαλωματάκια μας και τις γρατζουνιές μας αλλά το επίπεδο δεν επαρκεί για τις πιο …«έτσι» διαδρομές. Το λέω κομψα…

Από ενδιαφέρον και για τη φάση ας πούμε ότι αν μια ομάδα έμπειρων και καλών αναρριχητών συγκινούνταν στην ιδέα να τραβήξει μπροστά έτσι ώστε να καταγραφεί η βλάστηση σε κάποιες διαδρομές πάνω στις ορθοπλαγιές, να τραβηχτούν φωτογραφίες και παράλληλα να εντοπιστούν και περισσότερα σημεία που βρίσκεται η Κενταύρεα της Βαράσοβας αυτό θα ήταν μια καλή ιδέα.

Παλιότερα έκανα μια ανάρτηση επ αυτού κάπου! Προς τιμήν τους κάποιοι ανταποκρίθηκαν αλλά δεν την παλέψαμε εμείς τότε με εκδρομές και έξοδα οπότε το αφήσαμε!

Ο καθένας ας το σκεφτεί και αν κάποιος έχει την διάθεση ας επικοινωνήσει…

Όπως και να έχει όμως έκανα αυτό το μικρό αφιέρωμα για να ειδοποιηθεί η «κοινότητα» και να κάνει ότι μπορεί!!!


Υ.Γ. Έχω επισυνάψει και φωτογραφίες οι οποίες θα βοηθήσουν ίσως οποιονδήποτε να αναγνωρίσει το φυτό αν το δει μπροστά του!


Υ.Γ 2 Πληροφορίες και άλλα συναφή τα "δανείστηκα" από την εργασία: " Για την δημιουργία ενός καταλόγου των πλέον απειλούμενων φυτών στην Ελλάδα ως εργαλείο για την λήψη μέτρων διαχείρισης" της εταιρεία ΥΛΗ-ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ & ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ, του Δασολόγου Περιβαλλοντολόγου Θεμιστοκλή Αδαμόπουλου.

Μπενάτος Θεοδόσης
Τελειόφοιτος Γεωπόνος ΓΠΑ
Αναρριχητής και Βαρασοβό-πληκτος
Μέλος ΕΠΟΣ Φυλής

[Teobe!]

Και οι φωτογραφιούλες...

[pankan]

Πολύ ενδιαφέρον το θέμα σου.
Πριν πάρα πολλά χρόνια είχα διασχίσει τον Βίκο με μια φίλη που φωτογράφιζε φυτά. Κάναμε 3 μέρες να τον περάσουμε. Και μάλλον βιαζόμαστε.
Δεν ήξερα ότι υπάρχει ενδημικό φυτό στη Βαράσοβα. Ας προσέχουν οι αναρριχητές στο ξεχορτάριασμα.
Επειδή πολλές φορές έχω βρεθεί με φίλους που θέλουν να μάθουν ποιά είναι τα φυτά που βλέπουμε, θα ήταν ενδιαφέρον να μας ενημερώσεις για κάποια βιβλιογραφία. Εννοώ κλείδες συμπληρωμένες ίσως με ελληνικά ονόματα, φωτογραφίες και χρήσεις. Και προφανώς μιλάω για βιβλία πεδίου, όχι εγκυκλοπαίδειες.

[nektaman]

πραγματικά πολύ ενδιαφέρουσα ανάρτηση, αν συναντήσουμε κάτι σχετικό σε κάποια πεζοπορία θα το αναφέρουμε, για να βρεθούμε πάνω σε καμμιά σχοινιά χλωμό το βλέπω μιας και τα χρονάκια μας πλέον μας το απαγορεύουν....

αν συναντήσουμε και κάποιο άλλο είδος που μας κινήσει την περιέργεια εννοήτε ότι θα σε συμβουλευτούμε..

[Teobe!]

Ναι λοιπόν υπάρχει και είναι και ενδημικό...μόνο εκεί, στην Βαράσοβα! Είπα να το βγάλω από την αφάνεια αυτό το φυτό και να το κάνω ζήτημα.

Παναγιώτη θα το κοιτάξω αλλά να ξέρεις ότι η κατάσταση από άποψη βιβλιογραφίας είναι ή τραγική (απουσιάζει στο διαδίκτυο...παντελώς) ή εξοργιστικά ακριβή όσον αφορά εκδοτικούς οίκους κλπ. Κάνουν όμως καλή δουλειά κάποιοι bloggers ερασιτέχνες ή μη και μπορείς από τις σελίδες τους να νοιώσεις σχετικά με τα φυτά που μπορείς να συναντήσεις...

Ότι χρειαστείτε εδώ είμαι, αρκεί να μπορώ και να ξέρω!!!

[thanasis daskaloudis]

Πάντως είναι εντυπωσιακό, πόσα πολλά ενδημικά φυτά έχουν πολλά βουνά μας, τα οποία ίσως και να προσπερνάμε χωρίς να τα καταλαβαίνουμε (το να τα πατάμε αν και πιθανό δεν θέλω να το σκέφτομαι).
Όσο για την Κενταύρια πριν από μερικά χρόνια με πήρε τηλέφωνο ένας βιολόγος από τον Βαλκανικό Βοτανικό Κήπο στα Κρούσσια του Κιλκίς. Μου είπε ότι ψάχνει για μία ενδημική Κενταύρια που είχε βρεθεί στο Παγγαίο πριν από πολλά χρόνια στην θέση "Καραγκιόζης" και ήθελε να τον οδηγήσω στο βουνό. Δυστυχώς όσο και να ψάξαμε δεν μπορέσαμε να την εντοπίσουμε. Από τη συζήτηση που είχα μαζί του μου είπε ότι μόνο στο Παγγαίο, που δεν έχει και κανένα ιδιαίτερο μικροκλίμα, υπάρχουν 4-5 ενδημικά είδη. Φανταστείτε τι γίνεται στα άλλα βουνά όπως το Φαλακρό, ο Βούρινος, Βίκος κλπ.

[ahiako]

Πολύ- πολύ ενδιαφέρον

[Teobe!]

Όπως αναφέρεται και στο θέμα από, ενδημισμό...σκίζουμε, γενικά σαν τόπος! Αλλά ιδιαίτερα η Κρήτη, τα νησιά του Αιγαίου, η Στερεά Ελλάδα και η Πελλοπόνησος αποτελούν "αποθήκες βιοποικιλότητας" (ή κάτι τέτοιο, δεν θυμάμαι πως το είχα διαβάσει... ) με μεγάλο ποσοστό τοπικών και στενοτοπικών ενδημικών ειδών...

Οι ορειβάτες & αναρριχητές σίγουρα συναντάμε πολλά πολλά "διαμάντια" εκεί πάνω αλλά ποιος γνωρίζει και πως να το γνωρίζει ο έρημος είναι ένα θέμα!!!

Νομίζω ότι θα επανέλθω κάποια στιγμή και με άλλα θέματα...ήδη ετοιμάζονται κάποια...!

[Teobe!]

Από ενδιαφέρον και για τη φάση ας πούμε ότι αν μια ομάδα έμπειρων και καλών αναρριχητών συγκινούνταν στην ιδέα να τραβήξει μπροστά έτσι ώστε να καταγραφεί η βλάστηση σε κάποιες διαδρομές πάνω στις ορθοπλαγιές, να τραβηχτούν φωτογραφίες και παράλληλα να εντοπιστούν και περισσότερα σημεία που βρίσκεται η Κενταύρεα της Βαράσοβας αυτό θα ήταν μια καλή ιδέα.

Θέλω να αναφέρω ότι το παραπάνω κάλεσμα δεν έγινε για να γίνει, είναι σημαντικό και επώνυμο και όποιος επιθυμεί ας επικοινωνήσει ή τέλος πάντων ας αναλογισθεί αν τον παίρνει να βοηθήσει κτλ κτλ

Είναι σε εξέλιξη μια μελέτη στην Βαράσοβα και θα μπορούσε με την βοήθεια των αναρριχητών να γίνει κάτι πιο πλήρες ας πούμε...

Οπότε είτε με την μέθοδο "μαζευόμαστε και πάμε" (την ονομάζω "επί τούτου"... ) είτε με την μέθοδο "πήγα, φωτογράφησα αυτά, πάρτα" (την ονομάζω "παρεμπιπτόντως"... ) μπορεί να μαζευτεί υλικό.

Αυτό το υλικό είναι σημαντικό πρώτα για την Βαράσοβα και μετά για εμάς σαν ενδιαφερόμενους που τραβάμε μια δουλειά εκεί πέρα...Να πω ότι το ενδιαφέρον είναι αγνό, το υλικό είναι δημοσιοποιήσιμο και δίνεται σε όποιον θέλει, κέρδος από μια πτυχιακή δεν προκύπτει όπως όλοι ξέρετε και άλλα τέτοια.

Τώρα αν αύριο μεθαύριο γίνουμε μεγάλοι και τρανοί βοτανολόγοι και καθαρίζουμε μύρια άλλο πράγμα...

[Teobe!]

Στις "Κορφές" που κυκλοφορούν (...τ.219, ΑΠΡ-ΙΟΥ 2013) μπήκε και σχετικό άρθρο μετά από συνεννόηση και ενδιαφέρον που υπήρξε! Θα το βρείτε στις σελίδες 44-45, στην στήλη "χλωρίδα-πανίδα".

Για όποιον ενδιαφέρεται να δοθεί συνέχεια στο θέμα και να υπάρξει μια προσπάθεια εντοπισμού των φυτών, καταγραφής τους, προστασίας τους πάνω στις αναρριχητικές διαδρομές κ.α η συζήτηση θα διεξάγεταi εδώ: http://www.routes.gr/Community/viewtopi ... 15a4#p7275

Ένα μπράβο αξίζει σε όλους όσους μέχρι στιγμής κάθε άλλο παρά προσπέρασαν το θέμα που ξεκίνησα και στο περιοδικό...

Υ.Γ: Το routes.gr επιλέχθηκε σαν φόρουμ φιλοξενίας αυτής της συζήτησης γιατί συγκεντρώνει πιο ειδικά αναρριχητές, εκπαιδευτές, οδηγούς βουνού κ.α και γιατί το σχετικό κάλεσμα στο ΠΡΑΚΤΙΚΟ και ΜΟΝΟ σε αυτό κομμάτι του αφορά εκ των πραγμάτων μόνο αναρριχητές... Ελπίζω να μην υπάρχει θέμα με αυτό. Κάθε εξέλιξη -αν υπάρξει- θα αναρτηθεί παντού και για κάθε ενδιαφερόμενο...

[pankan]

Μπράβο σου που το προσπαθείς το θέμα. Και πολύ σωστή η επιλογή του routes.gr. Θα ήταν καλό να ενημερώνεις πότε πότε και αυτό το φόρουμ με μια σύντομη ανασκόπηση της κατάστασης και των αποψεων της κοινοτητας.
Προσωπικά ελπίζω η κινητικότητα γύρω από την κενταύρεια της Βαράσοβας να είναι η αφορμή για να ξεκινήσουν συζητήσεις και για άλλα ανάλογα θέματα σχετικά με τη παρουσια μας σε οικολογικά ευαίσθητες περιοχές.